Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Aambeelden werden eerst gemaakt van steen als een lithisch stenen werktuig, daarna van brons en later van smeedijzer. Toen staal gemakkelijker beschikbaar kwam, werden aambeelden ermee geconfronteerd. Dit werd gedaan om het aambeeld een hard gezicht te geven en om te voorkomen dat het aambeeld vervormt door een botsing. Veel regionale stijlen van aambeelden zijn in de loop van de tijd geëvolueerd van het eenvoudige blok dat voor het eerst door smeden werd gebruikt.
Londense aambeeld
De meeste aambeelden zijn gebaseerd op het Londense aambeeld uit het midden van de 19e eeuw. Het smeedijzeren, stalen aambeeld werd geproduceerd tot het begin van de 20e eeuw. Tijdens de 19e en het begin van de 20e eeuw is deze constructiemethode geëvolueerd om aambeelden van extreem hoge kwaliteit te produceren. Het basisproces omvatte het smeden van knuppels smeedijzer aan elkaar om de gewenste vorm te produceren. De volgorde en locatie van de smeedlassen varieerde tussen verschillende aambeeld makers en het soort aambeeld dat werd gemaakt.
Absolute noodzaak
Tegelijkertijd werden in Europa gietijzeren aambeelden met stalen vlakken gemaakt. Moderne aambeelden zijn over het algemeen volledig gemaakt van staal. Er zijn veel verwijzingen naar aambeelden in oude Griekse en Egyptische geschriften, inclusief de werken van Homerus. Aambeelden hebben sindsdien hun vroegere gemeenschappelijkheid verloren, samen met de smeden die ze gebruikten. Door de gemechaniseerde productie zijn goedkope en overvloedige vervaardigde goederen direct beschikbaar. De eenmalige handgemaakte producten van de smid zijn in de moderne wereld economisch minder levensvatbaar, terwijl ze in het verleden een absolute noodzaak waren. Aambeelden worden echter nog steeds gebruikt door smeden en allerlei soorten metaalbewerkers bij het maken van maatwerk. Ze zijn ook essentieel voor het werk van hoefsmeden.
Stevige basis
Een aambeeld moet op een stevige basis worden geplaatst, die gemaakt is van een slag- en brandwerend materiaal. Het moet stevig aan de basis worden bevestigd, zodat het niet beweegt als het met een hamer wordt geslagen. Een los aambeeld is buitengewoon onveilig, omdat het van de basis kan vallen en een ondoelmatig smeedwerktuig is. Gebruikelijke methoden voor het bevestigen van een aambeeld zijn spikes, kettingen, stalen of ijzeren banden, clips, bouten waar gaten in zijn voorzien en kabels. Een smid gebruikte alles wat voorhanden was, zolang het het aambeeld maar stevig op zijn plaats hield. Het aambeeld wordt zo dicht mogelijk bij de smidse geplaatst, in het algemeen niet meer dan één trede van de smidse om warmteverlies in het werkstuk te voorkomen.
Paul Witters
23
