Loodwaarden bij bewoners van Antwerpse stationsbuurt niet hoger dan in de rest van de stad Antwerpen

Na een uitgebreid onderzoek blijkt dat de loodwaarden in het bloed niet hoger liggen bij bewoners in de buurt van het Centraal station dan in andere gebieden binnen de Antwerpse Singel. In opdracht van het Vlaamse Departement Zorg, vergeleken het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) de bloedwaarden van moeder-kind koppels uit de stationsbuurt met de waarden van gelijkaardige koppels uit andere buurten. Het onderzoek wijst erop dat de loodconcentratie te verklaren is door algemeen stedelijke invloeden, en niet gelinkt kan worden aan een specifieke bron.

In de buurt van het Centraal station in Antwerpen maken bewoners zich zorgen over mogelijke vervuiling met metalen. Aanleiding voor de ongerustheid was de aanwezigheid van een goudsmelterij en de verhoogde waarden van onder meer lood in tuintjes in de onmiddellijke buurt van het station, zoals bleek uit metingen die de OVAM in 2023 uitvoerde in 20 bodemstalen. Via een vingerprik werd in de periode van mei tot december 2024 lood-in-bloed gemeten bij 44 moeder-kind koppels uit de stationsbuurt en vergeleken met 156 moeder-kind koppels die wonen in een controlegebied binnen de Singel van Antwerpen.

Op basis van het bloedonderzoek zijn er geen duidelijke aanwijzingen dat bewoners van de stationsbuurt meer worden blootgesteld aan lood dan elders binnen de Antwerpse Singel. De blootstelling lijkt dus eerder het gevolg te zijn van een algemene stedelijke invloed, en niet van een plaatselijke bron in de omgeving van de stationsbuurt.

Resultaten: blootstelling

• Lood-in-bloed werd gemeten bij 44 kinderen van 6-8 jaar oud en bij 43 van hun moeders, die woonden in de onmiddellijke buurt van het Centraal station in Antwerpen. De gemiddelde loodwaarde bedroeg 18,0 µg/l bij de kinderen en 13,7 µg/l bij de moeders. Deze waarden waren statistisch niet verschillend van een controlegroep van 156 kinderen en 148 moeders die verspreid woonden binnen de Antwerpse Singel, maar niet in de buurt van het station.
• Het gemiddelde loodgehalte in het bloed van de 200 kinderen in de huidige studie was lager dan dat van kinderen die dicht bij Umicore in Hoboken wonen, maar was vergelijkbaar met dat van de stedelijke controlegroep uit het bevolkingsonderzoek in Hoboken.
• De waarden in de huidige studie – zowel bij de moeders als bij de kinderen – liggen duidelijk hoger dan bij de algemene bevolking in internationale studies.

Elly Den Hond, woordvoerder van de onderzoeksgroep van PIH en VITO: “De blootstelling, zowel rond het station als in de rest van het gebied binnen de Singel van Antwerpen weerspiegelt, de algemene stedelijke achtergrondblootstelling ten gevolge van historische vervuiling. Er zijn geen aanwijzingen voor een specifieke bron in de buurt van het Centraal station.”

Resultaten: gezondheidseffecten

De lood-in-bloedwaarden van de kinderen en de moeders in het onderzoek werden vergeleken met gezondheidskundige toetsingswaarden. Dit zijn streefwaarden voor de gezondheid. Bij een waarde boven deze streefwaarde zijn schadelijke effecten op de gezondheid niet uit te sluiten. Bij een groot deel van de kinderen en de moeders lagen de gemeten waarden boven de streefwaarden.

Resultaten: bronnen

De deelnemers aan het onderzoek vulden vragenlijsten in over hun dagelijkse gewoonten, hun woning en hun leefomgeving. Op basis van deze informatie onderzochten PIH en VITO in welke mate de lood-in-bloedwaarden in verband staan met levensstijl of omgevingsfactoren.

• Factoren zoals met schoenen binnenlopen, een tuin of terras hebben, en buiten stoken, kunnen het risico op loodblootstelling verhogen. Dit komt door het contact met bodem- en stofdeeltjes waarin lood aanwezig kan zijn.
• Een goede hygiëne, zoals het regelmatig verversen van kleding, kan helpen om de blootstelling aan lood te verminderen.
• Roken bleek een bron van lood te zijn bij de moeders.
• Bij moeders werd het drinken van flessenwater in verband gebracht met minder lood in bloed en het drinken van kraanwater met meer lood in bloed. Dit effect is waarschijnlijk vooral merkbaar in oudere huizen, waar nog loden waterleidingen aanwezig kunnen zijn. In dergelijke woningen wordt aangeraden om het kraanwater te laten testen op lood vóór consumptie.
• Tekorten aan mineralen zoals ijzer, calcium en zink kunnen ervoor zorgen dat lood gemakkelijker wordt opgenomen uit de voeding. Een voldoende inname van deze mineralen, via een gezonde voeding en eventueel via voedingssupplementen, kan tekorten vermijden.

Binnen in huis kunnen verschillende factoren de blootstelling beïnvloeden. Risicofactoren zijn onder andere oude woningen, metalen waterleidingen, losse tapijten en plankenvloeren. Factoren die beschermen zijn onder meer een goede ventilatie en het regelmatig schoonmaken van de woning.

Joris Moonens, woordvoerder van het Departement Zorg: “De resultaten tonen dat er geen specifieke bron wordt opgepikt in de stationsbuurt, maar vraagt toch aandacht voor blootstelling aan lood in een stedelijke binnenstad. Het onderzoek toont aan dat gekende bronnen een invloed hebben op de waarde van lood in het bloed. Daarom is het belangrijk om de omwonenden hiervoor te sensibiliseren, en advies te geven over het belang van handen wassen, met nat poetsen, ventileren, kiezen voor een gezonde en gevarieerde voeding, voldoende bewegen en niet roken.”

Bron en foto: Provincie Antwerpen

5