Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
📌 Inhoudsopgave
1. Hittegolf Europa
Europa kreunt onder een verzengende hittegolf. Temperaturen boven de 45 °C, droogte, bosbranden en gezondheidswaarschuwingen domineren het nieuws. Deze pagina biedt een diepgaand overzicht van de huidige situatie, de wetenschappelijke achtergrond, historische trends en praktische tips.
2. Wat is een hittegolf?
Volgens het KMI spreken we van een hittegolf wanneer de temperatuur minstens vijf opeenvolgende dagen boven 25 °C ligt, waarvan minstens drie boven de 30 °C. Dit soort periodes zijn niet enkel lastig, maar kunnen ook levensbedreigend zijn voor kwetsbare groepen.
Meteorologen zien de huidige situatie als het gevolg van een zogenaamde “heat dome“, een sterk hogedrukgebied dat als een deksel werkt en warme lucht vasthoudt. Dit fenomeen leidt tot aanhoudende hitte, droogte en verhoogd brandgevaar.
3. Actuele situatie in Europa
In juli 2025 worden verschillende delen van Europa getroffen door extreme hitte:
- Frankrijk: Meer dan 190 scholen gesloten wegens onveilige omstandigheden.
- Italië: 17 steden hebben de hoogste alarmfase bereikt.
- Spanje en Portugal: Temperaturen tot 46 °C, records in juni.
- Turkije: Bosbranden en evacuaties van meer dan 50.000 mensen.
- Griekenland: Brandgevaar na recente branden bij Athene.
- Noord- en Centraal-Europa: Ongebruikelijke hittegolven, zoals een recordhitte tijdens Wimbledon in het VK.
4. Gemiddelden voor België & Nederland
België
Volgens gegevens van het KMI is de gemiddelde zomertemperatuur in België sinds het begin van de metingen met meer dan 2 °C gestegen. Vooral sinds de jaren 1980 is de opwarming sterk versneld.
Nederland
In Nederland toont data van het KNMI een gelijkaardige trend. De gemiddelde zomertemperaturen (juni-augustus) zijn gestegen met circa 1,9 °C sinds 1906.
5. De rol van klimaatverandering
Volgens klimaatwetenschappers wordt de toename van hittegolven grotendeels veroorzaakt door menselijke uitstoot van broeikasgassen. Deze verhoogt de kans op langdurige, intense hitteperiodes aanzienlijk.
In Europa zijn hittegolven nu twee tot zelfs honderd keer waarschijnlijker dan honderd jaar geleden. Dat blijkt uit attributiestudies van onder andere het KNMI, IPCC en World Weather Attribution.
De stijgende zeetemperaturen, veranderende straalstromen en afnemend landgebruik (zoals ontbossing) versterken bovendien de intensiteit van extreme weersomstandigheden.
6. Gevolgen voor mens & natuur
De impact van een hittegolf is enorm en treft vele domeinen:
- Gezondheid: Hitteberoertes, uitdroging en verhoogde sterfte onder ouderen en chronisch zieken.
- Infrastructuur: Smeltende wegen, uitvallende treinen, oververhitte elektriciteitsnetten.
- Landbouw: Slechte oogsten, droogteschade, stijgende voedselprijzen.
- Natuur: Bosbranden, verdroging van rivieren, bedreiging van flora en fauna.
7. Wat kunnen we verwachten?
Zonder ingrijpende maatregelen zullen hittegolven zoals die van 2025 zich vaker voordoen. Volgens het IPCC kunnen we richting 2050 jaarlijks meerdere hittegolven van dit kaliber verwachten – ook in landen zoals België en Nederland.
Steden zullen steeds vaker te maken krijgen met het zogenaamde stedelijke hitte-eilandeffect. Betonnen oppervlaktes houden warmte vast, waardoor het ook ‘s nachts nauwelijks afkoelt. Dit is bijzonder gevaarlijk voor kwetsbare bevolkingsgroepen.
De nachten vormen een vaak onderschat gevaar tijdens hittegolven. Normaal gesproken biedt de nacht een welkome afkoeling, maar tijdens een hittegolf blijven de nachtelijke temperaturen soms boven de 20 °C hangen. Dit wordt een tropennacht genoemd. Het menselijk lichaam kan dan onvoldoende herstellen van de hitte van overdag, wat vooral voor ouderen en mensen met hart- en vaatziekten een ernstig risico vormt. Zulke nachten kunnen de nachtrust verstoren, vooral in steden waar het stedelijke hitte-eilandeffect voor extra warmte zorgt.
Lees meer: Tips voor warme nachten en wat je er aan kunt doen
Gebouwen warmen ook steeds verder op, vooral als er geen airco of goede isolatie aanwezig is. Mensen slapen slechter, zijn prikkelbaarder en raken sneller uitgeput. Voor baby’s en jonge kinderen kan de situatie extra kritiek worden als de slaapkamer te warm blijft. In sommige ziekenhuizen worden mobiele airco’s ingezet op de kinder- en geriatrieafdelingen om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.
Volgens een studie van de UAntwerpen kan de hitte tijdens tropennachten in steden tot wel 7 °C hoger liggen dan in landelijke gebieden. Dit benadrukt de nood aan doordachte stadsinrichting met voldoende groen, waterpartijen en materialen die warmte minder absorberen.
8. Droogte en waterbeheer in vraag
Hoewel de overheid bij aanhoudende droogte regelmatig waarschuwt voor lage grondwaterstanden en een tekort aan drinkwater, ervaren veel inwoners een totaal ander beeld. In regio’s zoals de Noorderkempen, en specifiek in gemeenten als Essen, kampt men al maanden met een uitzonderlijk hoge grondwaterstand.
Tussen november 2023 en juni 2024 vielen er bijna dagelijks hevige regenbuien. Dat leidde lokaal tot structurele wateroverlast, met ondergelopen kelders als gevolg. Sommige inwoners moesten dagelijks honderden liters water wegpompen om schade te voorkomen.
Deze tegenstelling tussen droge en natte regio’s toont hoe complex en lokaal het waterprobleem is geworden. Het roept vragen op over het waterbeleid, bufferbekkens, en de mate waarin regenwater efficiënt wordt opgevangen of juist verloren gaat.
9. Innovaties en oplossingen
Er worden wereldwijd oplossingen ontwikkeld om de effecten van hittegolven en klimaatverandering te beperken. Enkele bewezen strategieën zijn:
- Groene daken en gevels: Deze verlagen de omgevingstemperatuur en zorgen voor extra isolatie.
- Witte of reflecterende wegbedekking: Reflecteert zonlicht en vermindert opwarming van de stad.
- Stedelijke vergroening: Bomen en parken verlagen lokaal de temperatuur tot wel 4 °C.
- Waterdoorlatende bestrating: Laat regenwater infiltreren en voorkomt overbelasting van rioleringen.
- Precisielandbouw: Slimme irrigatie en droogteresistente gewassen zorgen voor efficiënter watergebruik.
Deze voorbeelden tonen dat technologische én natuurlijke oplossingen hand in hand kunnen gaan. Steden zoals Parijs, Kopenhagen en ook Gent boeken al vooruitgang met integrale klimaatplannen.
10. Wat kun je zelf doen tijdens een hittegolf?
Enkele concrete tips tijdens een hittegolf:
- Drink voldoende water, zelfs als je geen dorst hebt.
- Om snel af te koelen na een inspanning houd je best de polsen een tijdje onder koud stromend water.
- Vermijd fysieke inspanning tussen 12:00 en 18:00 uur.
- Zorg voor ventilatie of airco – sluit ramen overdag, open ze ‘s avonds.
- Check familieleden, buren en ouderen in je omgeving.
- Volg het hitteplan van je gemeente of regio.
Bronnen
- KNMI – Nederlands weer
- KMI – Belgisch weer
- Copernicus Climate Change Service
- IPCC – Klimaatrapporten
- World Weather Attribution
