Meerwaardebelasting uitgelegd: wat betekent dit voor de gewone Belg?

📌 Terug naar inhoudsopgave

De federale regering wil financiële winst voortaan belasten met een “solidariteitsbijdrage” van 10 %, inclusief crypto. Een vrijstelling van € 10.000 per jaar en gunstigere tarieven vanaf € 1 miljoen moeten kleine beleggers ontzien. Maar is dit een eerlijk compromis? Zeker voor lagere- en middeninkomens? En ontsnappen de rijken daarmee niet ongemerkt?

Wat is de meerwaardebelasting?

De belasting geldt slechts op winst die vanaf de invoering wordt gerealiseerd – bestaande meerwaarden blijven onaangeroerd. Er is een vrijstelling van € 10.000 per jaar (inflatie-indexeerbaar), bedoeld om kleine beleggers te beschermen. Daarnaast is er een progressieve tariefstructuur voor wie een aanmerkelijk belang heeft (≥ 20 % in een vennootschap), oplopend tot 10 % op meerwaarden boven € 10 miljoen.

Waarom komt dit net nu op tafel?

De ongelijkheid in België groeit. De rijkste 10 % bezit 55 % van het nettovermogen en 80 % van alle beursactiva. Oxfam toont aan dat de rijkste 1 % effectief slechts 23 % belasting betaalt, tegenover 43 % gemiddeld. De federale regering hoopt met deze maatregel tot € 1,25 miljard per jaar op te halen, hoewel experts waarschuwen voor optimalisaties die de opbrengst kunnen beperken.

Politieke standpunten

De meningen verschillen per partij:

• N‑VA: Tegen de invoering, ziet het als een belasting op spaargeld.
• Vooruit/MR/CD&V: Ondersteunen het compromis, maar onder druk van begrotingsafspraken.
• PVDA: Wil een miljonairstaks van 2–3 % en geen uitzonderingen voor holdings.
• Groen: Pleit voor een brede vermogenswinstbelasting, met sterkere progressie.
• Vlaams Belang: Voor een eenvoudige belasting op winst, maar alleen bij sluitend systeem.

Vergroot deze belasting de ongelijkheid?

De belasting op meerwaarden lijkt een stap richting eerlijkere verdeling, maar het effect hangt sterk af van de uitwerking.

Voordelen:

• Arbeid en kapitaal gelijker belast:
  Tot nu toe werd arbeid veel zwaarder belast dan vermogen. In België betaal je relatief veel belasting op arbeid (salaris, zelfstandigeninkomen), maar weinig tot niets op kapitaalwinsten, zoals winst op aandelen. Wie leeft van arbeid draagt dus zwaarder bij aan de samenleving dan wie leeft van vermogen. Deze belasting corrigeert dat enigszins.
• Kleine winst blijft vrijgesteld:
  Dankzij de eerste € 10.000 vrijstelling zijn kleine spaarders beschermd. Stel: iemand verkoopt aandelen van € 120.000 en maakt € 20.000 winst. Die betaalt dan 10 % op € 10.000 (want eerste € 10.000 is vrijgesteld): € 1.000 belasting. Iemand met miljoenen aan aandelen betaalt dan fors meer — in theorie. Maar dat is slechts het begin van het verhaal.

Nadelen:

• Vennootschapsstructuren vermijden belasting:
  Grote vermogens gebruiken holdings om onder de heffing uit te komen via DBI-vrijstellingen. Wie aandelen bezit via een holding (doorgaans een vennootschap), hoeft vaak géén meerwaardebelasting te betalen dankzij de DBI-aftrek (definitief belaste inkomsten). Zo kunnen miljonairs die slim structureren volledig ontsnappen, terwijl particulieren de volle 10 % betalen. Dit maakt de belasting paradoxaal: de gewone burger betaalt, de rijke ontwijkt.
• Verliezen mogen niet doorgeschoven worden:
  Een verlies in het ene jaar compenseert geen winst in het andere jaar. Een belegger die € 8.000 verlies maakt in jaar 1 en € 12.000 winst in jaar 2 betaalt belasting over de € 12.000, zónder rekening met dat eerdere verlies. Dat maakt de belasting vooral pijnlijk voor wie geen stabiel beleggingsrendement heeft.
• Juridische onduidelijkheid: Onzekerheid over crypto, schenkingen en het beginmoment van belastingplicht leidt tot juridische procedures. Er is nog veel onduidelijkheid over hoe bijvoorbeeld crypto wordt behandeld, of wat de waardepeildatum is bij schenking of erfenis. Advocaten waarschuwen voor een overbelasting van rechtbanken door juridische procedures van vermogende burgers.

Wat betekent dit concreet voor middeninkomens?

De regering benadrukt dat deze maatregel de rijken treft, maar in de praktijk kan ook de middenklasse geraakt worden:

• Beleggen is geen luxe meer:
  Omdat spaarrekeningen amper iets opleveren, wagen veel middeninkomens zich aan aandelen, beleggingsfondsen of ETF‘s?Exchange Traded Fund, een beleggingsfonds dat op de beurs verhandeld wordt, net als een aandeel.. Niet uit luxe, maar om koopkrachtverlies te beperken. Wie voorzichtig spaart via ETF’s wordt net zo belast als wie actief beurshandel drijft. Een jaarlijkse winst van € 12.000 (realistisch bij een opgebouwd pensioenfonds) wordt dan al belast. Door het kiezen voor aandelen of fondsen in plaats van sparen, vallen deze mogelijk onder de heffing.
• Geen onderscheid tussen actieve en passieve beleggers:
  Wie jarenlang gespaard heeft via een beleggingsplan, betaalt hetzelfde als iemand die speculeert met tienduizenden euro’s. Er is géén correctie voor risico, opbouwduur of intentie.
• Administratieve last:
  De berekening van meerwaarden is complex en vereist vaak professionele hulp, die de rijkere belegger zich wél kan veroorloven. Voor wie geen boekhouder heeft, wordt het berekenen van de belastbare meerwaarde een tijdrovende klus. Fiscale software, advies of zelfs een vermogensplanner zijn bijna noodzakelijk geworden — wat opnieuw de lagere inkomensgroep uitsluit.
• Onduidelijkheid bij familiale investeringen:
  Bijvoorbeeld: een koppel koopt jaren geleden samen aandelen als pensioenaanvulling. Als één partner overlijdt en de ander verkoopt later, onstaat een complexe fiscale situatie. Hoe wordt de meerwaarde berekend? Wordt die persoon dubbel geraakt?

Aanbevelingen voor een eerlijker systeem

De intentie achter de meerwaardebelasting is verdedigbaar: kapitaal moet net zoals arbeid bijdragen aan de samenleving. Maar zolang structurele uitwegen bestaan voor vermogende individuen, dreigt deze belasting opnieuw scheef te groeien:

Concreet aanbevolen maatregelen:

1. Hef ook op vennootschapsstructuren met privémeerwaarde
   De DBI-regeling moet hervormd worden, anders blijven echte grote vermogens buiten schot.

2. Maak verliesverrekening mogelijk over meerdere jaren
   Zo voorkom je dat kleine beleggers onevenredig zwaar belast worden door jaarlijkse schommelingen.

3. Voer automatische aangifte in op basis van bank- of beursgegevens
   Verplicht financiële instellingen om meerwaardes automatisch door te geven aan de fiscus, net zoals bij effectentaks, om fraude te beperken.

4. Miljonairstaks of hogere schalen op extreme vermogens
   Net als in voorstellen van Groen en PVDA: pas extra heffingen toe boven € 2,5 miljoen of € 5 miljoen vermogen — waar optimalisatie nu de norm is.

Slotbeschouwing

De invoering van de meerwaardebelasting is een belangrijke stap richting meer fiscale rechtvaardigheid in België. Toch mag ze niet het sluitstuk zijn van de strijd tegen groeiende vermogensongelijkheid. Zonder effectieve maatregelen tegen fiscale ontwijking en zonder bescherming van de middenklasse, blijft het risico bestaan dat deze belasting vooral symbolisch blijft.
Het is aan onze politieke leiders om moed te tonen en het grote geld eerlijk te belasten, zonder de gewone belegger of spaarder te benadelen. Alleen zo kunnen we bouwen aan een samenleving die rechtvaardiger is voor iedereen.

NN