Waarom slapen niet lukt als je het te hard probeert

Een nuchtere blik op slapeloosheid – en wat je eraan kunt doen

Slapen lijkt vanzelfsprekend – tot het ineens niet meer lukt. Daar lig je dan in je bed, doodmoe maar toch klaarwakker. Gedachten blijven maar komen en zich herhalen: over wat je nog moet doen, wat er vandaag gebeurde, of hoe je morgen doorkomt als je alweer niet geslapen hebt. Hoe harder je probeert om in slaap te vallen, hoe verder het lijkt weg te glippen.

Veel mensen hebben er last van. Soms tijdelijk, maar vaak ook langdurig. Chronische slapeloosheid kan ontstaan na een stressvolle periode, maar soms ook zonder duidelijke aanleiding. En het groeit langzaam uit tot iets wat je leven dagelijks beïnvloedt. Vaak ontwikkelen slaapproblemen zich geleidelijk – en verdwijnen zelden vanzelf.

Slaap kun je niet afdwingen

Er bestaat geen knop die je aan- of uit kunt zetten. Wat zou dat toch gemakkelijk zijn! Slapen is een natuurlijk proces dat normaal vanzelf op gang komt als de omstandigheden goed zijn. Daarin spelen veel dingen mee: je dagritme, hoe je met stress omgaat, je gedachten, gewoontes én je omgeving.

Wat de slaap vaak belemmert, is spanning. Niet alleen in je lichaam, maar ook in je hoofd. De druk om te moeten slapen versterkt die spanning alleen maar. “Ik móét nu slapen, anders red ik het morgen niet.” Zulke gedachten kunnen op zichzelf al een groot obstakel vormen.

Slapen is een natuurlijk vermogen

Toch is slapen iets wat ieder mens van nature kan. We hebben het allemaal geleerd. Ook al lukt het nu niet goed, dat vermogen is er nog steeds. Het is alleen wat verstoord geraakt – vaak doordat we het vertrouwen een beetje zijn kwijtgeraakt. De kunst is dus niet om “te leren slapen”, maar om de voorwaarden te scheppen waarin slaap weer vanzelf kan ontstaan.

En dat begint met inzicht. Inzicht in wat jou wakker houdt, waar de spanning zit, welke gewoontes of patronen een rol spelen. En vooral: hoe je dat kunt veranderen. Kleine stappen kunnen al veel betekenen.

Kleine veranderingen met grote impact

Een regelmatig dag- en nachtritme helpt bijvoorbeeld om je interne klok te herstellen. Ook ontspanning voor het slapengaan – in de vorm van rustige ademhaling of een eenvoudig ritueel – kan al een verschil maken.

Schermen en blauw licht vlak voor bedtijd houden je brein actief, terwijl je lichaam eigenlijk wil vertragen. Dat geldt ook voor je hoofd. Een uur eerder “uitschakelen” geeft je systeem de kans om tot rust te komen. En soms zijn praktische aanpassingen nodig, zoals het verduisteren van je kamer of het verminderen van storende geluiden.

Maar de grootste verandering zit vaak in hoe je naar slaap kijkt. Slapen is geen taak. Je kunt het niet forceren. Het mag geen opgave worden. Het helpt als je die druk kunt loslaten en je aandacht richt op rust. Gewoon liggen en niets moeten is vaak al een goede stap richting herstel.

Een eerste stap zetten

Omdat veel mensen met slaapproblemen worstelen zonder te weten waar te beginnen, geef ik sinds kort een kleinschalige slaapworkshop in Essen. Geen grote zaal of droge theorie, maar een rustige, praktische kennismaking met de basisprincipes van beter slapen, gewoon in mijn praktijkruimte.

We verkennen samen wat slaap beïnvloedt, hoe gewoontes zich opbouwen en wat je kunt doen om meer rust te vinden. De workshop biedt heldere inzichten, eenvoudige oefeningen en ruimte voor persoonlijke vragen. Alles in een kleine groep, zodat er echt aandacht is voor jouw situatie.

Voor veel mensen is dit een waardevolle eerste stap. De workshop vervangt in feite een eerste individuele sessie en biedt alvast een stevige basis waar je zelf verder mee aan de slag kunt.

Individuele begeleiding en diepe ontspanning

Wie merkt dat er meer ondersteuning nodig is – wat vaak zo is bij langdurige slapeloosheid – kan daarna kiezen voor individuele slaapcoaching. We gaan dan dieper in op de patronen die je uit je slaap houden en hoe je die kunt doorbreken.

In mijn sessies combineer ik gesprekken met technieken uit cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i) en acceptatie en commitment therapie (ACT-i). Daarnaast werk ik met lichaamsgerichte ontspanning, waaronder cranio-sacrale therapie.

Beluister ook mijn podcast “Waarom slapen niet lukt als je het te hard probeert“

Spanning in het lichaam speelt vaak een grotere rol bij slapeloosheid dan mensen beseffen. Wanneer het zenuwstelsel in een staat van verhoogde alertheid blijft, kan slaap lastig op gang komen. Cranio-sacrale therapie is een zachte methode die het lichaam helpt diepe ontspanning te vinden, zodat het systeem weer tot rust kan komen. Veel cliënten ervaren dit als een fijne ondersteuning bij het herstellen van hun natuurlijke slaappatroon. Daarnaast is het een krachtige methode om stress af te voeren en het lichaam te helpen spanning los te laten, wat essentieel is voor een diepe en herstellende nachtrust.

Geen snelle oplossing – wel een stevige basis

Slapeloosheid heeft vaak meerdere oorzaken. De wortels liggen meestal diep. Dit probleem verdwijnt zelden met één tip of een magisch trucje – al worden we daar in onze samenleving vaak mee overspoeld. Maar dat betekent niet dat je ermee moet blijven leven. Met inzicht, aandacht en stapsgewijze verandering kun je het vertrouwen in je eigen slaapvermogen weer herstellen.

Het is geen sprint, maar een proces. Een proces waarin je leert luisteren naar je lichaam, je gewoontes onderzoekt en ruimte maakt voor herstel. En dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Vaak begint het met een eenvoudige keuze: om er aandacht aan te geven, en te stoppen met het te negeren.

Slapen hoeft geen prestatie te zijn

Wat ik mensen altijd graag meegeef: slapen is geen prestatie. Het is een natuurlijk proces dat je kunt ondersteunen. Niet door harder je best te doen, maar door zachter te worden in je aanpak. Door te kijken naar wat wél werkt, in plaats van te vechten tegen wat niet lukt.

Als je merkt dat je nachten je uitputten, weet dan dat er mogelijkheden zijn. Kleine stappen, op jouw tempo. En als je daar hulp bij wilt, zijn er manieren om ermee aan de slag te gaan.

Wil je meer weten over slaapcoaching en ontspanningstechnieken? Kijk dan gerust eens op mijn website: https://coachingspraktijk-beter-slapen.com

18