Infrabel zoekt naar oude oorlogsmunitie onder drukke spoorlijn Antwerpen-Essen

De eerste dag van het verlengde Hemelvaartweekend was met voorsprong het spannendste moment dit jaar bij Infrabel. Dan werd het zogenaamde ‘Bommenspoor’ in Wildert bij Essen (provincie Antwerpen) gesaneerd door een gespecialiseerde Belgische explosievenfirma. Diep in de grond onder het spoor zat nog oorlogsmunitie uit de Tweede Wereldoorlog en die moest weg. Om veiligheidsredenen mochten enkel bevoegde personen op de werf. Samen met Essen en Kalmthout en de lokale politiezone werd er een gedetailleerd stappenplan opgesteld voor een veilige aanpak.

Aanval op Duitse munitietrein

9 september 1944, een munitietrein vol met Duitse artilleriegranaten, trekt zich traag op gang vanuit Hoogboom bij Kapellen richting Roosendaal in Nederland. Vijf dagen eerder nog bevrijdden geallieerde soldaten de stad Antwerpen. Maar in de Noorderkempen is er nog hevig Duits verzet. Die bewuste dag patrouilleren Amerikaanse jachtbommenwerpers het luchtruim in de buurt. Plots zien de piloten de 300 meter lange stoomtrein vlakbij het station van Kalmthout. De jagers duiken naar beneden en richten het vizier van hun mitrailleurs op de munitietrein. Buurtbewoners vluchten in hun schuilkelders. De toestellen scheren rakelings over het station en openen het vuur. De trein stopt op het grondgebied van Wildert waar de machinist en stoker van de locomotief springen. De tweede luchtaanval is een voltreffer, de munitietrein ontploft. Van de vermoedelijk 32 wagons blijven er slechts vier over, de rest brandt uit. Vooraan, waar de trein stond, is een grote krater. Na de bevrijding wordt de schade aan de infrastructuur hersteld, maar langs het spoor ligt nog veel munitie. De lijn krijgt daarom de bijnaam het “bommenspoor”. Tijdens een opruimingsactie in 1946 komen, helaas, vijf Waalse ontmijners om het leven wanneer een granaat ontploft. In Kalmthout staat hun monument ter nagedachtenis.

Saneren ‘Bommenspoor’

Sprong in de toekomst, naar vandaag. Op exact dezelfde plek waar, bijna 80 jaar geleden de aanval was, herinnert niks nog aan het voorval. Elke dag rijden hier treinen veilig voorbij. Toch zat hier nog oorlogsmunitie in de grond. Zolang die grond onaangeroerd blijft, is er geen probleem. In het verleden vernieuwde Infrabel hier trouwens in de buurt al wel de spoorinfrastructuur met een grote werktrein. Maar op de exacte plaats waar de munitietrein ontplofte, werden enkel de spoorstaven vernieuwd om de ondergrond niet te veel te manipuleren. Toch moeten ook hier nu de dwarsliggers en ballast (kiezelstenen) over een afstand van zo’n 150 meter vernieuwd worden. Dat gebeurt bewust niet met een zware vernieuwingstrein maar manueel, omdat dit voorzichtiger werken is.

Veiligheid boven alles

Voor de veiligheid van iedereen, werkt Infrabel samen met een Belgische firma gespecialiseerd in explosievenopsporing. Op voorhand werd, samen met de betrokken gemeenten en de politiezone, een plan van aanpak gemaakt met strikte veiligheidsmaatregelen. Zo ging op woensdag 17 mei ’s nachts, na de laatste trein, het spoor buiten dienst. Specialisten van Infrabel verwijderden de sporen, dwarsliggers en ballast om zo het terrein vrij te maken voor de munitiedetectie. Met detectoren werd de grond ‘gescand’. Niet eenvoudig omdat er in de ondergrond heel wat leidingen, kabels en andere ijzerhoudende elementen zitten die het speurwerk moeilijker maken. Laag per laag werd voorzichtig afgegraven tot een diepte van 60 cm onder het niveau van de sporen. Wanneer men munitie vond, was er een duidelijk stappenplan. De politie werd ingelicht en zij verwittigden op hun beurt ontmijningsdienst DOVO. In functie van de gevonden munitie werd ook een veiligheidsperimeter ingesteld. In totaal werden er twee oude obussen en een tiental uitgebrande hulzen gevonden. De opgegraven munitie werd veilig weggevoerd en onschadelijk gemaakt. De hele tijd was de toegang tot de site strikt beperkt. Alleen bevoegde personen kregen toegang. Voor de rest werd iedereen op afstand gehouden. Er werd ook bewust niet proactief gecommuniceerd om een toeloop van nieuwsgierigen te vermijden. Over heel de werfzone gold een rookverbod en de fietssnelweg naast het spoor was afgesloten, fietsers moesten omrijden. Na deze delicate operatie volgt de heropbouw door Infrabel. Tegen maandagochtend 04:00, voor de eerste trein, moeten de sporen, dwarsliggers en ballast plaatselijk vernieuwd zijn om opnieuw veilig treinverkeer toe te laten.

Herzieningen

Tijdens het weekend van Pinksteren werkt Infrabel van 27 tot 30 mei nog bijkomend aan het Bommenspoor. Het gaat dan vooral om zogenaamde herzieningen, controles op de stabiliteit van het spoor. Daarnaast wordt er op anderen plaatsen (Essen, Kalmthout, Kapellen, Mariaburg en Antwerpen-Luchtbal) nog verder gewerkt aan de modernisering van de spoorinfrastructuur.

Noodzakelijke spoorvernieuwingswerken

De saneringswerken en spoorvernieuwing in Wildert (Essen) zijn onderdeel van een reeks geplande, grote spoorinfrastructuurwerken tussen Antwerpen en Essen. Deze spoorlijn is een erg drukke reizigers- en goederenlijn. Een deel van de infrastructuur zit aan het einde van de levensduur en moet aangepakt worden. Zo wordt er dit jaar, verspreid over verschillende plaatsen, op de lijn nog gewerkt aan de vernieuwing van de sporen, bovenleiding en verschillende overwegen.

Noodzakelijk

Infrabel begrijpt dat dit snijdt in het treinaanbod en hinder veroorzaakt maar de werken zijn noodzakelijk. De spoorlijn Antwerpen-Essen is de oudste spoorverbinding tussen België en Nederland. De lijn wordt uiteraard goed onderhouden, maar is dus op verschillende plaatsen wel stilaan aan vernieuwing toe. Niets doen is geen optie. Als infrastructuurbeheerder is het de kerntaak van Infrabel om een veilig en kwalitatief spoornet aan zijn klanten aan te bieden. Omdat dit zo’n drukke spoorlijn is, is het zo goed als onmogelijk om het spoor gedurende langere tijd buiten dienst te krijgen. Daarom is Infrabel genoodzaakt om de vereiste werken te spreiden over meerdere weekends. Ideaal is dat niet, toch is het is de bedoeling om de hinder voor het treinverkeer en omwonenden zoveel mogelijk te beperken. Daarom worden de werkweekends zorgvuldig in overleg gepland en op voorhand gecommuniceerd. Tijdens de werkzaamheden laat de NMBS wel vervangbussen rijden om de mobiliteit zo goed mogelijk te garanderen. Eens de grote vernieuwingswerken achter de rug zijn, zullen er nog wel spoorwerven georganiseerd worden en onderhoud nodig blijven, maar hoe dan ook met minder impact op het treinaanbod.

Bron en foto: ©Infrabel

26