Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
24 mei is het Europese Dag van de Nationale parken, dit zou een feestdag moeten zijn voor GroenRand, maar wordt het een dag in mineur?
Gemiste kans
“De ‘Europese Dag van de Nationale parken’ (The European Day of Parks) vindt inderdaad jaarlijks plaats op 24 mei en is een initiatief uit 1999 van de EUROPARC Federation ter ere van de beschermde natuurgebieden in Europa.”, legt Dirk Weyler van GroenRand uit. “Op 24 mei werd in 1909 het allereerste Nationaal park van Europa ingesteld: Sarek gelegen in Zweeds Lapland. De Nationale parken richten zich op de bescherming en ontwikkeling van natuur en landschap, natuurgerichte recreatie, onderzoek, educatie en voorlichting. Dit jaar heeft de Europese Dag van het Nationaal park als thema: ‘Voortbouwen op onze wortels’. In plaats van voort te bouwen, stellen we uit. GroenRand vindt dit een gemiste kans.”
Inmiddels telt Europa honderden Nationale parken. Vlaanderen blijft achter?
“In het Vlaamse Regeerakkoord 2019-2024 werd de ambitie opgenomen om verschillende Nationale parken op te richten. Daarmee wil de voltallige regering -via een nieuw beleidskader- het internationaal gekende merk Nationaal Park op een eenduidige en kwaliteitsvolle manier invullen. Het beleid voorziet een ambitieuze geïntegreerde gebiedswerking die investeert in natuur, landschap en de daaraan gekoppelde maatschappelijke diensten. Vooral gemeenten twijfelen en stellen uit… ‘er zou geen of te weinig draagvlak zijn’. Er is bijna geen woord zo vaag als het woordje ‘draagvlak’. Het is een vaak misbruikt begrip om toch vooral niets te hoeven doen. Dus beste politici, stop met draagvlak te gebruiken voor uw eigen onzekerheden en wees fier over ons erfgoed: ‘het grootste ven- en heidegebied van Vlaanderen’.
‘Voortbouwen op onze wortels’ is dit jaar het thema, maar het lijkt afbouwen?
“We erven de aarde van onze voorouders en geven het door aan onze kinderen. Al eeuwenlang zetten mensen zich in om bijzondere natuur en historie te behouden. De Nationale parken nemen hier een belangrijk rol in: generatie na generatie zorg dragen voor het landschap, erfgoed en onze natuur. Via Nationale parken kan je trotse landbouwers ontmoeten die met hun familiebedrijf bijdragen aan een harmonieuze samenwerking tussen mens en natuur. Met Nationale parken willen we verhalen laten zien hoe de mensen, ongeacht hun leeftijd en achtergrond, de schoonheid en magie van de natuur omarmen. Een belangrijke meerwaarde schuilt in het opstarten van een samenwerkingsverband.
Daarin zitten de lokale gemeenschappen en lokale actoren mee aan het stuur om waardevolle open ruimtegebieden en de daarin aanwezige topnatuur maximaal te beschermen. De ruimtebehoefte van de gebruikers van een landschap voor onder andere landbouw, wonen en natuur hoeft niet gepaard te gaan met conflict, maar kan opgelost worden door te zoeken naar synergie tussen deze ruimtegebruikers. Een Nationaal park geeft ons 25 jaar de tijd om hier aan te werken. En wat we doen we? We stellen uit, spuien kritiek en gebruiken vertragingsmaneuvers.”
Wat heeft volgens jullie natuur prioritair nodig?
“Wat de natuur nodig heeft, is een netwerk van gebieden, die met elkaar in contact staan. Op die manier kunnen dieren- en plantensoorten van het ene gebied gemakkelijk in contact komen met soortgenoten van andere gebieden. En dat is belangrijk voor bijvoorbeeld migratie en genetische uitwisseling. Maar er moet hierbij steeds gezocht worden naar win-winsituaties en de acties moeten voortkomen uit vrijwillige samenwerking, opportuniteiten en kansen. De uitdaging is de bestaande landschapskwaliteiten te behouden en te versterken en tegelijk de waarde van het landschap te verhogen. Dit kan door inrichting en beheer van waardevolle landschapselementen, maar ook via maatregelen gericht op natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving, en het verhogen van de biodiversiteit.”
En dat kan je via Vlaamse parken verwezenlijken? Wat is daar dan voor nodig?
“Volgens de huidige normen van de IUCN, de internationale unie voor natuurbescherming, heeft een nationaal park minimaal een omvang van ten minste 10 km² of 1000 hectare nodig. Onze Vlaamse criteria zijn dus een pak hoger dan de internationale normen. Nederland heeft 21 Nationale parken, daar hanteert men een minimum oppervlakte van 1000 hectare. Als je deze op onze normen spiegelt (10.000ha), dan heeft Nederland maar vijf Nationale parken. Maar de oppervlaktecriteria van 1000 ha ligt onder vuur omdat experts aantonen dat er een groter gebied nodig is om tot een goede biodiversiteit te komen.”
Willen jullie de criteria naar beneden brengen?
“GroenRand is absolute voorstander om enkel die voorstellen te valideren die echt werk willen maken van een groot park van 10.000 ha, ook al betekent dat dat sommigen uit de boot zullen vallen omdat ze niet aan dat criterium kunnen voldoen. Onze milieuvereniging bevestigt dat je 10.000 ha nodig heb om een goede biodiversiteit te garanderen. GroenRand wil daarom absoluut niet dat de huidige oppervlakte-criteria voor Nationale parken naar beneden bijgesteld worden om op die manier meer kandidaten tevreden te stellen. Dat zou het kwaliteitslabel van die parken alleen maar uithollen. Maar veel gemotiveerde indieners zullen de 10.000 ha niet halen. Dat is spijtig, want je haalt hierdoor veel motivatie onderuit. In die zin bepleit GroenRand voor de invoering van een derde parktype, met name ‘streeksgewijze klimaatparken’ (= aaneengesloten gebied met minimum ± 3000 ha groeiend naar…). Dit kan een eventuele tussenstap (of opstap) zijn naar een toekomstig Nationaal park. GroenRand vindt het belangrijk dat ook parken die de 10.000 ha oppervlaktecriterium niet halen, een zekere (financiële) erkenning krijgen en zal er alles aan doen om het departement Omgeving ervan te overtuigen om mee te gaan met het idee om ook deze Regionale parken te ondersteunen.”
Waarom is dit derde parktype nodig en wat is het doel hiervan? Je geeft het oppervlaktecriterium aan, maar zijn er nog redenen?
“Het Masterplan Kalmthoutse heide is geschreven op basis van de criteria die de overheid vooropgesteld heeft voor een ‘Nationaal park’.
Maar, of we het nu graag hebben of niet, de realiteit is simpelweg dat het concept ‘Nationaal park’ inmiddels zodanig aangebrand is, dat er daar bij de lokale besturen – op dit moment – geen draagvlak voor bestaat. Dat heeft natuurlijk in eerste plaats te maken met het momentum van de voorbije maanden dat beheerst werd en nog steeds wordt door heel de hetze rond de PAS, het MAP, de natuurherstelwet, enz.
Echter, als je de beslissingen van de gemeenten leest, dan staat daarin telkens vermeld dat ze het voorliggend masterplan een goed en evenwichtig plan vinden. Meerdere burgemeesters hebben dat reeds herhaaldelijk gezegd en/of beaamd in diverse persartikelen. Met andere woorden: er bestaat wel een lokaal bestuurlijk draagvlak voor de gebiedsvisie van het masterplan, maar men durf het niet uit te voeren.
Misschien is het daarom raadzaam om dit meer tijd te geven. Bovenstaande feiten hebben uiteindelijk geleid tot een consensus, met name tot de goedkeuring van dit masterplan als visiegebied voor de werking en uitbreiding van het bestaande Grenspark. Men wil de Vlaamse overheid vragen om het Grenspark te blijven ondersteunen om dit plan uit te voeren. De hamvraag is nu in welke mate de minister bereid zal zijn om hier in mee te stappen, want de financiële ondersteuning die zij voorzien heeft is enkel voor de nieuwe ‘Vlaamse Parken’. We stellen daarom voor om het Grenspark-initiatief (en andere initiatieven waar nog gewerkt moet worden rond draagvlak) onder te brengen in dit derde parktype. Of de minister ook nog middelen zal voorzien voor dit derde initiatief is uiteraard nog niet duidelijk. Echter, het masterplan dat nu voorligt voor het uitgebreide Grenspark, voldoet nog steeds volledig aan al haar selectiecriteria voor een ‘nationaal park’ en geeft dus nog steeds invulling aan alle doelstellingen die zij via haar Vlaamse parkenbeleid nastreeft. Alleen is er hier meer tijd nodig om de omvorming van ‘Grenspark’ naar ‘Nationaal park’ rond te krijgen. Het door ons voorgestelde derde parkinitiatief, kan hier wellicht een tussentijdse oplossing voor bieden!?
Foto’s: © Chris Blommaert
DW
58
