Grenspark Kalmthoutse Heide – Schietvelden – Moretusbos/Ravenhof

GroenRand blaast tien kaarsjes uit en doet dat met het project ‘Greenconnect’.

Zestien enthousiaste natuurgidsen

De natuurvereniging zet de Voorkempen in de schijnwerpers met activiteiten zoals wandelingen en fotosessies, zodat iedereen verliefd kan worden op de natuur. Zestien enthousiaste natuurgidsen, fotografen en vrijwilligers staan te popelen om dit project naar grote hoogten te tillen. Tussen eind 2025 en halverwege 2026 verschijnen er vijf beeldverslagen over GroenRand’s mooiste natuurgebieden en landschappen, en Noordernieuws zorgt ervoor dat deze pareltjes een plekje krijgen in hun magazine. Beleef een safari in eigen land en verken dit uitgestrekte natuurgebied door middel van dit artikel en fotoreportage. Vandaag kijken we naar een reportage van Mark Mertens, Harry van der Horst, Ivo Schut, Ria Geerts en Geert Bollen. Bekijk ook het filmpje: Groenrand – Antitankgracht

Grensoverschrijdend natuurgebied

Zoals de naam al suggereert, bevindt het Grenspark Kalmthoutse Heide zich in de gemeente Kalmthout, dicht bij de grens met Nederland. De heide maakt deel uit van een grensoverschrijdend natuurgebied dat maar liefst 6000 hectare aan prachtige natuur beslaat. In augustus en september kun je hier de bloeiende struikheide bewonderen, wanneer de heide prachtig paars kleurt. Bij toegangspoort ‘De Vroente’ (Putsesteenweg 129, 2920 Kalmthout) kun je informatie krijgen over het natuurgebied, een wandel- of fietskaart ophalen of de permanente en recent vernieuwde tentoonstelling bezoeken. Schapen en koeien spelen een belangrijke rol in het beheer van de heide. Door het begrazingsgebied slingeren diverse wandelroutes die je niet alleen een frisse neus, maar ook een leuk en romantisch gevoel bezorgen. Uitgestrekte vennen, imposante landduinen, grazende schapen en een oorverdovende stilte vormen het landschap van Grenspark Kalmthoutse Heide, een plek die de fantasie prikkelt. Met zijn 6000 hectare aan natuurschoon heeft het park echter te kampen met uitdroging, versnippering en recreatiedruk. Daarom zijn adequate bescherming en zorgvuldig beheer cruciaal. De bloeiende struikhei en dophei in het Grenspark vormen een ware snackbar voor insecten. Honingbijen, wilde bijen en hommels staan in de rij voor een portie nectar. Het is bovendien een paradijs voor sprinkhanen, vlinders en talloze andere insecten. Je kunt er hangmatspinnen, heidesabelsprinkhanen en vlinders zoals het heideblauwtje, groentje en de zeldzame heivlinder tegenkomen. Veel vogels profiteren van het rijke insectenleven op de heide. Het gebied maakt deel uit van het Natura2000-netwerk van Europa en geniet daardoor de hoogste beschermingsstatus. Voor de meest kwetsbare soorten en habitats zijn belangrijke doelstellingen vastgesteld om ervoor te zorgen dat deze absoluut behouden blijven. De wespendief doet zich tegoed aan de honing en larven van wilde bijen en hommels. In de open heide fungeren alleenstaande bomen als zang- en uitkijkpost voor vogels als de prachtig zingende boomleeuwerik, de boompieper met zijn soms explosieve zang, de fitis en de roodborsttapuit met zijn oranje borst. Dat geldt niet voor de nachtzwaluw: hij maakt zijn nest liever op de kale zandbodem.

Belangrijk

Voor een aantal vogelsoorten is de heide erg belangrijk als doortrek- of overwinteringsgebied. In de structuurrijke heide, met zowel zonnige open plekken als schaduw, kan je drie soorten reptielen tegenkomen. De levendbarende hagedis, de (niet-giftige) gladde slang en de (giftige) adder leven alle drie in het Grenspark Kalmthoutse Heide. Onder de zoogdieren in het bos is de eekhoorn het beste vertegenwoordigd, maar ook voor de ree, vos, bosmuis, wezel, hermelijn en bunzing zijn de bossen van Grenspark Kalmthoutse Heide hun thuis. Bijzonder: de zeldzame boommarter is hier aan een opmars bezig! Wil je meer foto’s bekijken van dit prachtige gebied, dan raden we aan om een kijkje te nemen op de volgende Facebookpagina: Mijn foto is gemaakt op de Kalmthoutse Heide.

Waardevolle natuurgebieden

De Schietvelden, bestaande uit het Klein en Groot Schietveld, zijn waardevolle natuurgebieden met een rijke biodiversiteit. De twee militaire domeinen ten oosten van de Kalmthoutse Heide herbergen uitgestrekte en goed bewaarde heidegebieden. De natte heide behoort tot de best bewaarde in Vlaanderen en is bijzonder belangrijk voor soorten zoals de adder en het heideblauwtje. Zeldzame amfibieën en libellen vinden hier ook geschikte leefgebieden. Aan de randen van de Schietvelden vormt een smalle bosrand de overgang naar het omliggende landbouwgebied, vooral zichtbaar in het Marum aan de noordoostzijde van het Groot Schietveld. De militaire overheid speelt een cruciale rol in het beheer van dit gebied, dat beperkt toegankelijk is voor het publiek. Er zijn enkele wandelingen uitgestippeld in het Klein Schietveld (Licht Vliegwezenlaan 3, 2930 Brasschaat), ook het Marum (Groot Schietveld) kan bezocht worden (hoek Vloeikensstraat en Schietveldweg – Wuustwezel).

Toegangspoort

Het Moretusbos/Ravenhof (ingang: Oud Broek 4, 2940 Stabroek) is een prachtig natuurgebied net ten noorden van Antwerpen, op de grens met Nederland. Het maakt deel uit van de Brabantse Wal in Nederland en dient als toegangspoort tot het Grenspark Kalmthoutse Heide. Het park is vernoemd naar de familie Moretus, die vroeger eigenaar was van het kasteel en het landgoed. Jonkheer Johannes J. Moretus liet het park halverwege de 18de eeuw aanleggen. Met een oppervlakte van 77 hectare is het Moretusbos nu eigendom van het Nederlandse Staatsbosbeheer. Oorspronkelijk was het een heidegebied, maar tussen 1760 en 1780 werd het omgevormd tot een barok lustoord. De heidegrond en stuifduinen maakten plaats voor een schaduwrijk bos met dreven, zandwallen en heuvels.

Ecologisch natuurnetwerk

Via de Antitankgracht worden deze waardevolle natuurkernen verbonden met de Kalmthoutse Heide, waardoor een samenhangend geheel ontstaat. GroenRand bevordert het idee om de Kalmthoutse Heide, Moretusbos/Ravenhof en de Schietvelden met elkaar te verbinden, met als doel het grootste ven- en heidegebied van Vlaanderen te creëren. Dit zou bijdragen aan een sterkere connectie tussen natuurkernen, het bevorderen van de verspreiding van soorten en genetische uitwisseling, het vergroten van de biodiversiteit en het versterken van de veerkracht van natuurgebieden. Kortom, een doel dat absoluut thuishoort in het Greenconnect-project!

Foto’s: ©Ivo Schut, ©Harry van der Horst, ©Mark Mertens, ©Ria Geerts

Klik op de foto’s om een vergroting te zien en door te bladeren met de pijltoetsen of de muis. Druk ESC om af te sluiten.